Νέα

ΧΙΛΗ: Συνταξιούχοι και εργαζόμενοι απαίτησαν δημόσια ασφαλιστικά ταμεία που διέλυσε η χούντα του Πινοσέτ

  Γράφει ο Γιώργος Μουσγάς

 Στις 11 Σεπτέμβρη 1973, o στρατηγός Αουγκούστο Πινοσέτ, επικεφαλής των στασιαστών, ανέτρεψε στη Χιλή την εκλεγμένη απ’ τις 4.11.1970, κυβέρνηση της Λαϊκής Ενότητας του σοσιαλιστή προέδρου Σαλβαντόρ Αλλιέντε. Και στις 21 Αυγούστου 2016 περισσότεροι από 500.000 εργαζόμενοι και συνταξιούχοι απαίτησαν τη δημιουργία δημόσιων ασφαλιστικών ταμείων, όπως ήταν πρίν από 35 χρόνια όταν η χούντα του δικτάτορα Αουγκούστο Πινοσέτ ιδιωτικοποίησε την κοινωνική ασφάλιση. Οι εργαζόμενοι και οι απόμαχοι της δουλιάς έκαναν μεγάλη συγκέντρωση στη λεωφόρο Αλαμέδα στο κέντρο της χιλιανής πρωτεύουσας Σαντιάγο και σε άλλες μικρότερες πόλεις.

Το ασφαλιστικό μοντέλο στη Χιλή είναι έμπνευσης της σχολής του Σικάγου με εκφραστές το Μίλτον Φρίντμαν και τα  παιδιά του (Chicago boys) και εφαμόστηκε το 1981. Είναι γνωστό ως «τριφασικό σύστημα» και οι πυλώνες του –σε διάφορες παραλλαγές – είναι οι εξής:

 1. Ο πρώτος πυλώνας είναι η «εθνική σύνταξη», που καλύπτεται απ΄ τη γενική φορολογία.

2. Ο δεύτερος πυλώνας χρηματοδοτείται από υποχρεωτικές εισφορές.

3. Ο τρίτος πυλώνας βασίζεται στο κεφαλαιοποιητικό σύστημα και είναι οργανωμένος σε επαγγελματική βάση (επαγγελματικά ταμεία) ή είναι απολύτως ιδιωτική ασφάλιση.

Έπαινος Μπούς για το «χιλιανό θαύμα»

Η κατεδάφιση της κοινωνικής ασφάλισης ήταν ένας απ’ τους συντελεστές για το «χιλιανό θαύμα», όπως αναφωνούσαν οι θαυμαστές της «ελεύθερης αγοράς».

«Η Χιλή προχώρησε γρηγορότερα από κάθε άλλη χώρα της Νοτίου Αμερικής προς την πραγματική ελεύθερη αγορά. Το αποτέλεσμα είναι ορατό σε όλους: επτά ολόκληρα χρόνια οικονομικής ανάπτυξης».  Μ’ αυτά τα λόγια επαινούσε τον Αουγκούστο Πινοτσέτ ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ Τζορτζ Μπους, κατά την επίσημη επίσκεψή του στη Χιλή στις 5 Δεκεμβρίου 1990. Και απευθυνόμενος στον δικτάτορα πρόσθετε: «Δικαιούσθε τη φήμη του οικονομικού μοντέλου για άλλες χώρες στην περιοχή και σ’ ολόκληρο τον κόσμο. Η αφοσίωσή σας σε λύσεις που στηρίζονται στην αγορά εμπνέει το ημισφαίριο».
Ένας απ’ τους αρχιτέκτονες της ιδιωτικοποίησης της κοινωνικής ασφάλισης ήταν ο Χοσέ Πινέρα, που υπηρέτησε τη χιλιανή χούντα ως Γραμματέας της Ασφάλισης. Είναι αυτός που επέλεξε την 1η Μαϊου 1981 ως ημέρα κατάργησης της δημόσιας ασφάλισης, έτσι ώστε «να μη γιορτάζεται η Πρωτομαγιά ως ημέρα ταξικής πάλης, αλλά ως ημέρα ελεύθερης επιλογής συστήματος σύνταξης». Ο Χοσέ Πινέρα διευθύνει το Διεθνές Κέντρο για τη Μεταρρύθμιση των Συντάξεων και θεωρείται “οικονομικός εγκέφαλος” στα ασφαλιστικά. Τον καλούν σε ολόκληρη την αμερικανική ήπειρο για να τους δώσει τα φώτα του στην ιδιωτικοποίηση του συστήματος συντάξεων.

Εισφορές 141 δισ. ευρώ σε 6 ασφαλιστικά μονοπώλια

 Έτσι λοιπόν η, δήθεν, «ελεύθερη επιλογή συστήματος σύνταξης» οδήγησε σε έξι ασφαλιστικά μονοπώλια,  που για 35 χρόνια λυμαίνονται τις ασφαλιστικές εισφορές εκατομμυρίων Χιλιανών εργαζομένων, οδηγώντας τους συνταξιούχους στη φτώχεια. Τα έξι συνταξιοδοτικά μονοπώλια είναι γνωστά στη Χιλή με το ακρωνύμιο «AFP». Ανάμεσά τους είναι οι ασφαλιστικοί όμιλοι «ΜetLife» και «Principal Financial Group».

 Το σημερινό σύστημα παρακρατεί από τους εργαζόμενους 10% των μισθών τους σε ατομικούς λογαριασμούς που εκμεταλλεύονται τα ιδιωτικά μονοπώλια καθ’ όλη τη διάρκεια του εργασιακού τους βίου, αποκομίζοντας τεράστια κέρδη. Αυτά τα έξι μονοπώλια διαχειρίζονται περιουσιακά στοιχεία αξίας περίπου 160 δισεκατομμυρίων δολαρίων (141,1 δισ. ευρώ).

Οι άνδρες παίρνουν κατά μέσο όρο μόλις το 38% των ασφαλιστικών εισφορών που παρακρατήθηκαν επί χρόνια και οι γυναίκες το 33% (επειδή ο μέσος όρος ζωής τους είναι μεγαλύτερος). Έτσι μια μέση σύνταξη μετά από τουλάχιστον 35 ή 40 χρόνια σκληρής δουλειάς δεν ξεπερνά τα 450 δολάρια, ποσό που φθάνει ίσα-ίσα για να καλύψει μόνο το κόστος διατροφής και άκρως στοιχειώδεις δαπάνες.

Υπολογίζεται ότι μεταξύ 2007 και 2014, το 80% των συντάξεων στη Χιλή ήταν πολύ χαμηλότερες από τον κατώτατο μισθό και το 44% αυτών κάτω από το όριο της φτώχειας. Αυτό εξηγεί γιατί τουλάχιστον 61% των συνταξιούχων στη Χιλή θέλει κατάργηση των ιδιωτικών ασφαλιστικών ταμείων και επαναφορά των δημόσιων ασφαλιστικών ταμείων, υπό προϋποθέσεις που θα εξασφαλίζουν αξιοπρεπείς συντάξεις στους απόμαχους της εργασίας.

Οι διαδηλωτές στις 21.8.2016 άσκησαν πιέσεις στην κυβέρνηση της προέδρου της Χιλής Μισέλ Μπατσελέ να προχωρήσει στην ίδρυση κρατικών ασφαλιστικών ταμείων που δεν θα αντικαταστήσουν απλώς τα ιδιωτικά μονοπώλια, αλλά θα εξασφαλίζουν σωστή διαχείριση των αποθεματικών των Ταμείων και αξιοπρεπή ζωή στους συνταξιούχους μετά από δεκαετίες σκληρής εργασίας.

Από την πλευρά της, σε μία προσπάθεια να εκτονώσει τις λαϊκές αντιδράσεις η Μισέλ Μπατσελέ, έχει παρουσιάσει ένα πρόγραμμα που ανεβάζει το ποσοστό συνταξιοδοτικής εισφοράς κατά 5 εκατοστιαίες μονάδες, με εκτιμούμενο ετήσιο κόστος περίπου 3,8 δισεκατομμύρια δολάρια (3,36 δισ. ευρώ), εκ των οποίων τα 1,5 δισ. δολάρια θα πρέπει να τα δώσει η κυβέρνηση.

Το πρόγραμμα της Λαϊκής Ενότητας για την κοινωνική ασφάλιση

Το φθινόπωρο του 1970, η Λαϊκή Ενότητα, μια συμμαχία του κομμουνιστικού, του σοσιαλιστικού, του ριζοσπαστικού και άλλων μικρότερων κομμάτων, κέρδισε τις προεδρικές εκλογές αποσπώντας το 36% των ψήφων.

Από τους πρωτεργάτες της συμμαχίας αυτής, υπήρξε o Σαλβαντόρ Αλλιέντε (1908-1973), ηγέτης της αριστερής πτέρυγας των σοσιαλιστών. Υποστήριζε την κοινή δράση με τους κομμουνιστές πολλά χρόνια πριν τη συγκρότηση της Λαϊκής Ενότητας η οποία επιτεύχθηκε το Δεκέμβρη του 1969. Είχε διατελέσει υπουργός Υγείας το 1939 επί κυβέρνησης Λαϊκού Μετώπου. Πέθανε πολεμώντας με το όπλο που του είχε χαρίσει o Φιντέλ Κάστρο κατά την επίσκεψή του στη Χιλή το 1971.

Για το σύστημα συνταξιοδότησης της περιόδου Αλλιέντε στη Χιλή δεν είναι γνωστά πολλά πράγματα.

Η δημοσιογράφος Δέσποινα Ορφανάκη βρήκε από ισπανόφωνες και αγγλόφωνες ιστοσελίδες, και παραχώρησε στο site της ΠΟΣ-ΟΑΕΕ, τα παρακάτω στοιχεία:

«Α. Τον Δεκέμβρη του 1970 η κυβέρνηση Λαϊκής Ενότητας του προέδρου Αλλιέντε υπέγραψε πρωτόκολλο με το “Ενωμένο Κέντρο Εργαζομένων” δίνοντάς τους για πρώτη φορά δικαιώματα εκπροσώπησης στον χρηματοδοτικό φορέα του Υπουργείου Κοινωνικού Σχεδιασμού. Δημιούργησε επίσης μία κεντρική επιτροπή προκειμένου να επιβλέπει το σχέδιο τριμερούς ισότιμης συμμετοχής ανάμεσα σε εργαζόμενους, εργοδότες και κράτος.

Β. Στο μεσοδιάστημα προχώρησε σε μέτρα σημαντικής ενίσχυσης του λαϊκού εισοδήματος με αύξηση επιδομάτων κοινωνικής πρόνοιας και δώρων κυρίως στους χαμηλόμισθους εργάτες και στους φτωχούς αγρότες, με αποτέλεσμα την αύξηση, για πρώτη φορά, της αγοραστικής δυνατότητας σε λαίκά νοικοκυριά, που για πρώτη φορά απέκτησαν πρόσβαση σε ηλεκτρικές συσκευές και τρόφιμα υψηλής διατροφικής αξίας, αυξάνοντας την παραγωγή κατά 10% το 1971 και 1972, την εμπορική δραστηριότητα και μειώνοντας την ανεργία.

Γ. Ταυτόχρονα προχώρησε σε μέτρα ενίσχυσης της παιδείας κυρίως για τα παιδιά των αυτοχθόνων, αλλά και στην ενίσχυση της μικρής και μεσαίας βιομηχανικής παραγωγής για να αποτρέψει την έλλειψη εμπορευμάτων ευρείας κατανάλωσης. (Π.χ. μειώνοντας τα επιτόκια δανεισμού στις βιομηχανίες από 24% στο 18%, μειώνοντας μέσα σε λίγους μήνες τον πληθωρισμό στο 20% και την ανεργία κάτω από το 4%.)

Δ. Ειδιότερα  όσον αφορά στον τομέα συνταξιοδότησης, λειτουργούσαν από το 1971 ως το 1979 (η ιδιωτικοποίηση του συστήματος συνταξιοδότησης ουσιαστικά ξεκίνησε το 1980, δηλαδή επτά χρόνια μετά την ανατροπή της κυβέρνησης Αλλιέντε, αφού βεβαίως προηγήθηκε μία σύντομη διαδικασία συρρίκνωσης και ενοποίησης ταμείων …)  μία Κεντρική Υπηρεσία Κοινωνικής Ασφάλισης (SSS) και 31 ταμεία εργαζομένων στον δημόσιο, ιδιωτικό και κρατικό τομέα διαφόρων κλάδων.

Μέσα στα τρία χρόνια διακυβέρνησης της Χιλής υπό τον πρόεδρο Αλλιέντε εφαρμόστηκαν κεϋνσιανά μοντέλα σοσιαλδημοκρατικής διαχείρισης, ενώ στον τομέα των συντάξεων δόθηκαν σημαντικές αυξήσεις σε χαμηλοσυνταξιούχους εργάτες, αυτοαπασχολούμενους και φτωχούς αγρότες αλλά και σε δικαιούχους συντάξεων αναπηρίας, χηρείας και σε ορφανά…Όλοι συμφωνούν ότι κατά την διακυβέρνηση της χώρας επί Αλλιέντε, οι εισφορές των εργαζομένων ήταν χαμηλές.  Άλλοι υποστηρίζουν ότι υπήρχε πλειάδα συνταξιοδοτικών σχημάτων και σημαντική διαφοροποίηση κριτηρίων και όρων συνταξιοδότησης συνήθως σε βάρος εργατών και χαμηλόμισθων. Σε πιο πλεονεκτική θέση φέρεται πως ήταν οι δημόσιοι υπάλληλοι, ορισμένοι εκ των οποίων μπορούσαν να πάρουν πλήρη σύνταξη ακόμη και στα 42 τους χρόνια.

Για τις Συντάξεις Γήρατος ίσχυαν τα εξής: Στην Υπηρεσία Κοινωνικής Ασφάλισης υπάγονταν όλοι οι μισθωτοί, οι μαθητευόμενοι, διάφοροι κλάδοι αυτοαπασχολούμενων κ.λπ. Δικαιούνταν σύνταξη μετά από τουλάχιστον 15 χρόνια εργασίας και οι άνδρες έπαιρναν κατά μέσο όρο σύνταξη το πολύ ως τα 65 και οι γυναίκες το πολύ ως τα 55 έτη. Η χρηματοδότηση των συνταξιοδοτικών ταμείων προερχόταν από τους εργοδότες και το κράτος. Η σύνταξη καθοριζόταν από το 50% του μηνιαίου μισθού, συν 1% για κάθε 560 βδομάδες μετά τις πρώτες 500 βδομάδες εργασίας και έφθανε το 70% του βασικού μηνιαίου μισθού

Για τις συντάξεις αναπηρίας-χηρείας: Οι προϋποθέσεις για τη χορήγηση σύνταξης αναπηρίας ήταν μεταξύ άλλων κρατήσεις τουλάχιστον 50 βδομάδων. Για αναπηρία ολική η σύνταξη ήταν ίση με την σύνταξη γήρατος. Για μερική αναπηρία ήταν περίπου 60% των συντάξεων γήρατος. Η σύνταξη χηρείας ξεκινούσε από το 50% της σύνταξης γήρατος».

Στη διάρκεια της διακυβέρνησης Αλλιέντε δημιουργήθηκε για πρώτη φορά στην ιστορία της χώρας καθολικό υγειονομικό σύστημα και η παιδική θνησιμότητα μειώθηκε κατά 20,1%.  Θεαματικές πρόοδοι σημειώθηκαν στον τομέα του αναλφαβητισμού και της δημόσιας εκπαίδευσης (Στοιχεία από το «Ριζοσπάστη» της 12.9.1999).

Αποκαλυπτική για τις επιπτώσεις των ανατροπών στη δημόσια ασφάλιση της Χιλής ήταν η μαρτυρία της Μαρίας Λουίζας Μοράλ, συνταξιούχου δημοσίου υπαλλήλου, που δημοσιεύτηκε στην «Ελευθεροτυπία» της 25.10.1997:  «Πήρα σύνταξη το 1970, προτού έρθει το στρατιωτικό καθεστώς στην εξουσία και τα αλλάξει όλα. Οσο δούλευα, θα είχα τη δυνατότητα να αγοράσω ένα δικό μου σπίτι, χωρίς προκαταβολή, με ένα χαμηλότοκο δάνειο από την κοινωνική ασφάλιση. Και θα μπορούσα να το ξεπληρώσω σε λίγα χρόνια. Τα δάνεια για σπίτι έχουν σήμερα καταργηθεί. Ετσι δεν απέκτησα ποτέ σπίτι. Το παλιό σύστημα παρείχε δωρεάν περίθαλψη σε όλους τους εργαζόμενους. Οδοντιατρική, ιατρική, φαρμακευτική και κλινική φροντίδα. Ομως το καθεστώς Πινοσέτ στράγγισε τους πόρους του δημόσιου συστήματος υγείας και στη συνέχεια εισήγαγε ένα ακραία ιδιωτικοποιημένο σύστημα υγείας, το ίδιο που είναι σήμερα σε ισχύ. Πριν από δέκα χρόνια έκανα μια σοβαρή εγχείρηση καρκίνου. Με το παλιό σύστημα θα είχαν όλα προσφερθεί δωρεάν, όμως τώρα χρειάστηκε να πληρώσω μια περιουσία. Με το ιδιωτικοποιημένο μας σύστημα, αν δεν έχεις χρήματα πεθαίνεις».

ΔΝΤ: «Βέλτιστο» για την Ελλάδα το τριφασικό της Χιλής

Κι όμως! Αυτό το θανατηφόρο στην κυριολεξία ιδιωτικοποιημένο σύστημα ασφάλισης παρουσιάστηκε ως το «βέλτιστο» για την Ελλάδα και κέρδισε το θαυμασμό θεωρητικών της αποδόμησης της κοινωνικής ασφάλισης στη χώρα μας.

Την τριετία 1990 – 1993 τη διακυβέρνηση της Ελλάδας είχε η ΝΔ με πρωθυπουργό τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη. Ψήφισε απανωτά τους νόμους 1902/1990 και 1976/1991. Με αυτούς τους νόμους αποσύνδεσε τα Κατώτερα Όρια (ΚΟ) των συντάξεων απ’ τα 20 Ημερομίσθια του Ανειδίκευτου Εργάτη (ΗΑΕ) και του 80% των μισθών και επέβαλε αυξήσεις των συντάξεων στον ιδιωτικό τομέα ίσες εκείνες των δημοσίων υπαλλήλων, αρχικά, και στη συνέχεια ίσες με τις αυξήσεις των συνταξιούχων του δημοσίου.

Το καλοκαίρι του 1992 η, τότε, κυβέρνηση της ΝΔ κάλεσε τους εμπειρογνώμονες του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) στην Ελλάδα για να διατυπώσουν προτάσεις για το Ελληνικό Ασφαλιστικό Σύστημα.

Στο σχέδιο έκθεσης που παρέδωσαν οι εμπειρογνώμονες του ΔΝΤ στον τότε υπουργό Εθνικής Οικονομίας Στέφανο Μάνο σημείωναν: «Πιθανώς η πλέον ριζοσπαστική αντιμετώπιση των παροχών συντάξεων υιοθετήθηκε στη Χιλή, όπου –σαν αντίδραση στην ανάγκη υψηλών επιδοτήσεων για τη στήριξη του κρατικού συστήματος – οι εργαζόμενοι υποχρεώνονται  τώρα να συνεισφέρουν ποσοστό του εισοδήματός τους σε ιδιωτικό ταμείο συντάξεων. Αυτό είναι και το μόνο είδος υποχρεωτικής ασφάλισης για σύνταξη». Και στη συνέχεια οι εμπερογνώμονες του ΔΝΤ πρότειναν: «Στην προσπάθεια αναμόρφωσης του συστήματος συντάξεων η Ελλάδα θα πρέπει να στοχεύσει την επίπτευξη διεθνών προτύπων. Το σύστημα τριών βαθμίδων είναι κατά κάποια έννοια “βέλτιστο”, αν και ενδέχεται για πολλά χρόνια να είναι ανέφικτο. Όμως, κινήσεις μπορούν να γίνουν πρός τη θεμελίωση ενός τέτιου συστήματος».

Ακολούθησε ο νόμος 2084/1992 της ΝΔ με βασικές διατάξεις τις παρακάτω:  Θεσμοθέτηση του ειδικού καθεστώτος για τους ασφαλιζόμενους απ’ την 1.1.1993. Οριο ηλικίας για τους άνδρες και τις γυναίκες το 65ο έτος. Ελάχιστος χρόνος ασφάλισης 15 χρόνια. Βάση υπολογισμού της σύνταξης οι αποδοχές της τελευταίας πενταετίας, χωρίς δώρα εορτών. Σύνταξη κύρια για 35 χρόνια ασφάλισης, το 60% των συντάξιμων αποδοχών και επικουρική σύνταξη το 20%.

Πολυκομματική αποδοχή

Και μετά την ψήφιση του νόμου 2084/92 ο Κώστας Σημίτης, που διετέλεσε υπουργός στις μέχρι τότε κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ, έγραψε στα «Νέα» της 19.9.1992 τον επίλογο του Ασφαλιστικού με τίτλο: «Και πάλι αναρχία και αδιέξοδο». «Απαιτείται ένα σύστημα που να ορίζει σαφώς τους ρόλους της κοινωνικής πρόνοιας, της Κοινωνικής Ασφάλισης, αλλά και της ιδιωτικής ασφάλισης, έτσι ώστε να λειτουργούν συμπληρωματικά και όχι ανταγωνιστικά», έγραφε τότε ο Κ. Σημίτης και πρότεινε το «σύστημα των τριών επιπέδων»:

α. Μια ενιαία, «εθνική» σύνταξη, χρηματοδοτούμενη απ’ το κράτος.

β. Μια σύνταξη αναλογική του εισοδήματος, χρηματοδοτούμενη από εισφορές.

γ. Μια «κλαδική σύνταξη», που θα χορηγείται από φορείς, που θα προσομοιάζουν με τα σημερινά επικουρικά ή κλαδικά ταμεία, αλλά τα οποία θα μπορούν να διαμορφώσουν σχήματα που κρίνονται από τα ίδια αναγκαία, ίσως και με τη συνεργασία της ιδιωτικής ασφάλισης.

Το πώς μεταφράζονται στην πράξη τα τρία επίπεδα, το περιέγραψε ο Πλ. Τήνιος –σύμβουλος του Κ. Σημίτη, όταν ανέλαβε πρωθυπουργός- στο περιοδικό «Κοινωνία, οικονομία και υγεία» τον Απρίλη του 1995.

i. Ο πρώτος στυλοβάτης είναι μια «εθνική σύνταξη», η οποία δίδεται με προνοιακά κριτήρια σε όλους τους πολίτες άνω κάποιας ηλικίας και (πιθανώς) κάποιου εισοδήματος. Χρηματοδοτείται από τον κρατικό προϋπολογισμό και μπορεί να αναπληρώνει 10-20% του εισοδήματος.

ii. Ο δεύτερος στυλοβάτης αναπληρώνει το εισόδημα και υπόσχεται σύνταξη περί τα 30-40% του τελικού εισοδήματος, χρηματοδοτούμενη, όπως οι σημερινές συντάξεις μέσω υποχρεωτικών εισφορών.

iii. Ο τρίτος στυλοβάτης βασίζεται στο κεφαλαιοποιητικό σύστημα, εισπράττοντας δεδομένο ποσοστό του εισοδήματος και αποδίδοντας ποσά κυμαινόμενα ανάλογα με τις μακροχρόνιες αποδόσεις της κεφαλαιαγοράς. Η κεφαλαιοποιητική («τρίτη») σύνταξη σε άλλες χώρες, είναι υποχρεωτική, ενώ σε άλλες είναι οργανωμένη σε επαγγελματική βάση (της εταιρίας ή του κλάδου).

* Το Φλεβάρη του 1996 το ΙΟΒΕ (Ινστιτούτο των βιομηχάνων) πρότεινε την «ανάπτυξη ενός τριαξονικού συστήματος συντάξεων».

* Τον Οκτώβρη του 1997 δόθηκε στη δημοσιότητα η έκθεση για το Ασφαλιστικό του καθηγητή Γ. Σπράου και  Πλ. Τήνιου, συμβούλου πιά του πρωθυπουργού Κώστα Σημίτη. «Η μετατροπή του παλαιού διανεμητικού συστήματος προς κεφαλαιοποιητικό έχει εφαρμοστεί τα τελευταία 15 χρόνια με επιτυχία στη Λατινική Αμερική, επιτυχία τόσο όσον αφορά τις συντάξεις όσο και την γενικότερη επίπτωση στην οικονομία: Τη Χιλή έχουν ακολουθήσει η Αργεντινή, το Περού, η Βολιβία, η Κολομβία και τελευταίο το Μεξικό» ανέφεραν οι Γ. Σπράος και Πλ. Τήνιος στην έκθεσή τους και πρότειναν τους τρεις στυλοβάτες ή τα τρία επίπεδα συντάξεων.

Οπως αποκάλυψε η «Ελευθεροτυπία» (25.10.1997) – επικαλούμενη έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας του 1994 – η πρόταση  Σπράου-Τήνιου ήταν «ακριβής μετάφραση – λέξη προς λέξη – της χιλιανής επιλογής».

«Εθνική σύνταξη» από ΠΑΣΟΚ και ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ

Με το νόμο 3863/2010 της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ, θεσμοθετήθηκε η «εθνική σύνταξη» των 360 ευρώ από 1.1.2015. Δηλαδή με αυτόν το νόμο μπήκαν οι βάσεις για τον πρώτο πυλώνα ενός τριφασικού συστήματος στο ασφαλιστικό σύστημα της χώρας.

Με το νόμο-λαιμητόμο 4387/2016 καταργήθηκαν τα Κατώτατα Όρια (Κ.Ο.) των συντάξεων που εμπεριέχονται στα «ελάχιστα όρια Κοινωνικής Ασφαλείας», τα οποία καθιερώθηκαν με την 102 Διεθνή Σύμβαση και κυρώθηκαν στη χώρα μας με το νόμο 3251/1955.  Μάλιστα με τον Αναγκαστικό Νόμο 1846/1951 «Περί Κοινωνικών Ασφαλίσεων» θεσπίστηκε ότι η «βασική σύνταξη» του ΙΚΑ θα είναι το 80% -που, υπό προϋποθέσεις, αυξανόταν από 4% μέχρι 9%- του τότε Τεκμαρτού Ημερομίσθιου (ΤΗ). Η κατώτερη κλάση του ΤΗ είχε οριστεί,τότε, σε 10.000 δραχμές (πρίν την υποτίμηση του Μαρκεζίνη το 1953).

Αυτές τις βασικές αρχές της Κοινωνικής Ασφάλισης κατάργησαν με διαδικασίες εξπρές οι 152 βουλευτές της συγκυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ ψηφίζοντας το νόμο- λαιμητόμο 4387/2016 με τον οποίο εμπεδώνεται η Εθνική Σύνταξη, στα 384 ευρώ.

Οι πανηγυρισμοί των ασφαλιστικών εταιριών

 Μάλιστα όταν οι εμπειρογνώμονες του υπουργείου Εργασίας παρέδωσαν το πόρισμά τους (15.10.2015) –που αποτέλεσε και τη βάση του νέου αντιασφαλιστικού εκτρώματος 4387/2016- στον υπουργό Εργασίας Γιώργο Κατρούγκαλο, άρχισαν οι πανηγυρισμοί των ασφαλιστικών εταιριών.

Το Νοέμβριο του 2015 στο περιοδικό «Ασφαλιστικό Marketing» (τεύχος Νοεμβρίου 2015), που απευθύνεται στις ασφαλιστικές εταιρίες και γενικότερα στο «ευρύτερο επιχειρείν», υπήρχε δισέλιδο ρεπορτάζ με τίτλο: « “Ευκαιρία” για τις ασφαλιστικές η μεταρρύθμιση της δημόσιας ασφάλισης».  «Οι κυβερνητικές μεθοδεύσεις για μείωση της κρατικής δαπάνης για τις συντάξεις δημιουργούν έμμεσα ατομικά κίνητρα για στροφή των ασφαλισμένων στην ιδιωτική ασφάλιση» αναφέρεται στο άρθρο, ενώ υπάρχει ξεχωριστό θέμα με τίτλο: «Η σημασία της “Εθνικής Σύνταξης”» στο οποίο τονίζονται τα εξής: «Η πιό σημαντική αλλαγή που θα φέρει η επικείμενη συνταξιοδοτική μεταρρύθμιση –εφόσον αυτή συμφωνηθεί με τους δανειστές- είναι ότι το κράτος θα αναλαμβάνει αποκλειστικά και μόνο την καταβολή της εθνικής σύνταξης των 390 ευρώ ανεξαρτήτως ετών ασφάλισης σε κάθε ασφαλισμένο ή ανασφάλιστο και δεν θα καταβάλλει ένα συνολικό κονδύλι το οποίο θα συγκεντρώνεται μαζί με τα έσοδα από τις ασφαλιστικές εισφορές σε ένα γενικό “κορβανά”, από όπου θα καταβάλλονται οι συντάξεις. Η δομική αυτή αλλαγή στον τρόπο συμμετοχής του κράτους στην καταβολή των συντάξεων εφάπτεται με εκείνη τη διάταξη που έχει ήδη περάσει και προβλέπει το “πάγωμα” των κατώτερων συντάξεων σε ονομαστικό επίπεδο μέχρι το 2021. Παράλληλα, έτσι, το κράτος θα εξοικονομήσει 700 εκ. ευρώ ή το 5% της ετήσιας δαπάνης του πρός το συνταξιοδοτικό σύστημα».

Προτεραιότητα από 6 κόμματα!

Ώθηση στην ανάπτυξη της ιδιωτικής ασφάλισης –που μπορεί να αποτελέσει τον τρίτο πυλώνα ενός τριαφασικού συστήματος- αποτελέσε η επικύρωση της Οδηγίας της ΕΕ «Φερεγγυότητα ΙΙ», που αφορά όλα τα είδη της ασφάλισης, μεταξύ των οποίων η υγεία και οι συντάξεις.

Το σχέδιο νόμο για την επικύρωση της Οδηγίας συντάχτηκε με τη συνδρομή της Ένωσης Ασφαλιστικών Εταιριών Ελλάδας (ΕΑΕΕ) και ψηφίστηκε στις 29.1.2016 από το ΣΥΡΙΖΑ, ΑΝΕΛ, ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, Ποτάμι και Ένωση Κεντρώων. Το νομοσχέδιο καταψήφισε το ΚΚΕ γιατί, όπως τόνισε ο βουλευτής του  Σάκης Βαρδαλής, με αυτό η κυβέρνηση στρώνει το δρόμο στην ιδιωτική ασφάλιση, την ώρα που η ίδια  διαλύει την κοινωνική ασφάλιση. Το νομοσχέδιο καταψήφισε επίσης η Χρυσή Αυγή γιατί – όπως ανέφερε ο ειδικός αγορητής της, Β. Καρακώστας – «βάζει ή θα βάλει σύντομα ταφόπλακα σε ελληνικές ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες». Δηλαδή  το νομοσχέδιο είχε την έμμεση στήριξη της Χρυσής Αυγής, η οποία όχι μόνο δεν αντιτάχτηκε αλλά και πλειοδότησε υπέρ της ιδιωτικής ασφάλισης.

 

Μάλιστα τρείς μέρες την ψήφιση του νόμου ο πρωθυπουργός Αλ. Τσίπρας έλεγε (26.1.2016) υποκριτικά απ’ το βήμα της Βουλής: «Δεν πιστεύουμε ότι η λύση είναι ο πυλώνας της ιδιωτικής ασφάλισης. Είναι η λογική που λέει ότι αυτοί που θα επιβιώσουν, θα είναι αυτοί που έχουν την οικονομική δυνατότητα. Αυτοί που δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα, είτε επειδή είναι άνεργοι είτε επειδή είναι επισφαλώς εργαζόμενοι, δε θα έχουν μια προοπτική στα γηρατειά τους, στοιχειώδους κοινωνικής προστασίας».

Κι ήρθε ο νέος Πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας Κυριάκος Μητσοτάκης στις 24.3.2016 στη συνάντησή του με την ΕΑΕΕ να δηλώσει: «Οι θέσεις της Νέας Δημοκρατίας για την ασφαλιστική αγορά είναι ξεκάθαρες. Η ιδιωτική ασφάλιση μπορεί να αποτελέσει τρίτο πυλώνα στο ασφαλιστικό».

Έτσι ξεκαθαρίστηκε περισσότερο το πεδίο για τις ασφαλιστικές εταιρίες ώστε να μπορέσουν -όπωις διαμήνυσαν οι ίδιες οι εταιρίες σε ένα συνέδριο στις 30.3.2016- να σχεδιάσουν πανευρωπαϊκό συνταξιοδοτικό προϊόν για να καλυφθεί η ανάγκη συμπληρωματικής ασφάλισης των εργαζόμενων καθώς οι μεταρρυθμίσεις σε όλες τις χώρες της Ευρώπης οδηγούν τις συντάξεις σε χαμηλότερα επίπεδα…